Selçuk İlhan BİLGİN Makine Mühendisi
  Frezeleme
 

FREZECİLİK
 Çevresinde birden fazla kesici uç bulunan aletlerle veya özel kesicilerle malzeme üzerinden talaş kaldırma sureti ile biçim verme işlemine frezeleme denir. Freze tezgahlarındaki: kullanılan kesiciye “freze” adı verilir.

Frezeleme
Frezeleme düz ve kavisli yüzeylerin, kanalların, helisel kanalların, dişililerin ve vida dişlerinin imal edilmesi için belirli geometrik kesici takımlarla talaş kaldırma işlemidir.

Frezeleme İşlemi:
Frezeleme işleminde, çok ağızlı freze çakısı dairesel şekildeki kesme hareketini uygular. İlerleme hareketi genel olarak iş parçası tarafından yerine getirilir, fakat çakı tarafından da yapılabilir. Kırılan kesici ağız frezeleme işleminde kendine özgüdür (karakteristiktir)

Frezelemenin Metodu:
İlerleme hareketinin tarzına ve imal edilen yüzeyin durumuna göre frezeleme metodu; düzlem, yuvarlak, helisel, azdırma, profil ve form (biçim) frezeleme olmak üzere değişik metotlara ayrılır.

Düzlem Frezeleme:
Bir düzlem yüzeyin elde edildiği frezeleme, en sık uygulanan frezeleme metodudur. Yatay düzlem frezeleme, dikey düzlem frezeleme ve kademeli yatay ve dikey düzlem frezeleme olmak üzere gruplara ayrılır.

Alın düzlem frezeleme:
Dikey düzlem frezelemede, freze ekseni imal edilen yüzeye göre dik konumdadır. Alın kesici ağızları (yardımcı kesici ağızları) iş parçasının yüzeyinden sadece ince talaş alırken, freze çakısı esas itibariyle çevresel kesici ağızları ile talaş kaldırır. Alın frezelemede daima birçok dişler malzeme tarafından kavrandığından, talaş kesiti az değiştiğinden ve freze çakısı kısa talaş alma nedeniyle çok yüklenebileceğinden, büyük ilerleme hareketleri yüksek bir talaş hacmine ve tezgahın ani yüklenmesine neden olur.
Kademeli (Dikey ve Yatay) Frezelemede, hem alın hem de yan kesici ağızlar, aynı anda yüzeylerden talaş kaldırır.
Zıt (Karşı) Yönlü ve Aynı Yönlü
Frezeleme:
İlerleme yönünü kesme hareketinin yönüne göre ilişkisi, dairesel ve alın frezelemede, zıt yönlü frezeleme ve aynı yönlü frezeleme olarak gruplara ayrılır.

Zıt yönlü frezeleme :
Zıt yönlü frezelemede, freze çakısının kesme yönü iş parçasının ilerleme yönüne karşı yönlendirilmiştir. Talaş meydana gelmeden önce, kayar ve kesici ağız iş parçasının yüzeyinde kazıma yapar. Bundan dolayı freze çakısının kesici ağızlarının serbest yüzey aşınması tipik bir aşınma şeklidir. Kesici ağızların malzemeyi kavrama yolu üzerinde talaşın kalınlığı ve kesme kuvveti büyür. Virgül şeklinde bir talaş meydana gelir. Eğer, kum kalıntıları veya kaynak dikişleri gibi aşındırıcı tesirli yüzey bölgesi bulunan iş parçalarının işlenmesi gerekiyorsa, zıt yönlü frezeleme işlemi tatbik edilmelidir.

Aynı yönlü frezeleme:
Aynı yönlü frezelemede, freze çakısının kesme yönü ve iş parçasının ilerleme yönü aynı yöndedir. Freze çakısının işi parçasına batması esnasında, talaş kalınlığı en yüksektir. Bunun yanında, freze kesici ağızları bir darbeli zorlamada tam kesme yapamaz. Virgül şeklinde talaşın meydana gelmesi esnasında talaş kalınlığı ile beraber kesme kuvveti de azalır. Bu nedenle, son şekil verme frezeleme işleminde saplı freze çakıları ile iyi bir yüzey elde edilir. Aynı yönlü frezeleme işlemi avantajlıdır ve zıt yönlü frezelemeye göre daha ekonomiktir; fakat aynı yönlü frezeleme yapabilmek için, freze tezgahlarının boşluğu olmayan tabla miline sahip olması gerekir.
Takımların ve sıkma aparatların (örneğin çıkıntısı olan saplı frezelerin) elastikiyetleri kaba ve ince talaş kaldırma esnasında zıt yönlü ve aynı yönlü farkı şekil hataları meydana getirir. Pozitif talaş açısından dolayı kesme kuvvetlerinin azaltılması ve rijit bir takım sıkma sisteminin uygulanması bu hataları azaltabilir.
Bu işlemlerde kullanılan çeşitli freze tezgahları resimleri de resimlerde verilmiştir.


Dik freze tezgahı



Yatay Freze



Üniversal Freze


Freze Tezgahlarının Çalışma Şekilleri ve Birbirlerinden Farklılıkları

Freze tezgahları takımı taşıyan ve malafa denilen elmanın konumuna göre yatay  ve dikey freze olarak iki gruba ayrılabilirler. Yatay freze : Temel plaka, hız ve ilerleme dişli mekanizmalarını taşıyan kolon, tabla gövdesi ve parçayı taşıyan tabla gibi ana elemanlardan meydana gelir. Ayrıca malafayı desteklemek için gövdeye bağlı bir konsol da bulunur. Malafa tezgahın ana miline bağlıdır. Şöyle ki motordan alınan dönme hareketi ,  vites kutusunu ana mile ve buradan malafaya verilir ve takımın dönmesini sağlar. İlerleme hareketi elde edebilmek için,  vites kutusundan alınan hareket,  ilerleme vites kutusundan kardan miline ve buradan tablaya bağlı olan sonsuz vida ( veya cıvata) mekanizmasına ulaştırır. Sonsuz vida ( veya cıvata ) mekanizmasının yardımı ile dönme hareketi öteleme hareketine dönüştürülür ve tablanın parçayla hareketi sağlanır. Bağlantı halinde bulunan vites kutuları, dönme ile ilerleme hareketi arsında bir uyum sağlarlar. Şöyle ki, takımın tam bir dönme hareketine karşılık parça belirli bir s (mm/dev) ilerleme hareketi yapar. Kesme derinliği ayar hareketi elle veya mekanik olarak tablanın yukarı aşağı hareketi ile gerçekleşir. Ayrıca yine ayar hareketi olarak tabla, tabla gövdesi üzerinde enine hareket (kolona yaklaşma ve uzaklaşma ) yapabilmektedir. Yatay freze tezgahlarında silindirik freze kullanılır. Dikey frezenin yatay frezelere göre farkı malafanın dikey olmasından ile gelmektedir. Şekil Alın frezeler için el verişli olan bu tezgahlarda malafanın dönme ve tablanın ilerleme hareketi aynı şekilde sağlanır. Bir çok hallerde freze tezgahları dik başlık tespit edilebilecek şekilde yapılır. Takımı taşıyan bu başlık, eğik duruma da getirilebilir, bu tip tezgahlara üniversal freze denir. Bunun yanı sıra, uzun parçaların işlenmesi için kullanılan planya tipi frezelerde vardır. Bu tip frezeler tek başlık veya dikey ve yan taraflarda olmak üzere bir çok başlık ile donatılabilir

Freze takımları:
Yüksek hız çeliğinden yapılmış freze çakıları, talaş kaldırılmaı gerekeen malzemenin cinsine göre, yumuşak, uzun talaş kaldırılan malzemeler (hafif metaller) için W tipi 1000 N/mm2’ye kadar çekme mukavemeti olan malzemeler için N tipi ve yüksek mukavemete sahip ve kısa talaş kaldırılan malzemeler için N tipi ve yüksek mukavemete sahip ve kısa talaş kaldırılan malzemeler için H tipi olmak üzere gruplara ayrılır.
Freze çakısı kesici ağız açısının değeri; kesici ağız malzemesi, iş parçasının malzemesi ve frezeleme metoduna göre belirlenir.

 
  Bugün 33 ziyaretçi (97 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol